(WGvD, 2018) De Landmanstraat – de straat waar de auteur van deze website opgegroeid is – is een straat in de beroepenbuurt van de wijk Charlois van de gemeente Rotterdam. Charlois “had” iets, waardoor veel oud-bewoners met plezier en weemoed terugdenken aan de tijd dat ze er woonden. Daarom besteden we ook hier enige aandacht aan Charlois. Voor wie meer wil weten: er is een bloeiende historische vereniging over Charlois, compleet met een oudheidskamer. De website is: www.historisch-charlois.nl.
Vroeger heette de wijk “Zuid 1” en later wijk 21. Rond 1980 werd Charlois een deelgemeente, compleet met een eigen deelgemeenteraad. Dat duurde tot 2014, het jaar waarin (op basis van een landelijke wet) de deelgemeenten werden afgeschaft. Daarna werd Charlois een gebied, bestuurd door een gebiedscommissie.
Vóór 1895 was Charlois een zelfstandige gemeente.
Waarom is Charlois niet zelfstandig gebleven? Rond 1875 werden er petroleum-opslagplaatsen gerealiseerd op de Sluisjesdijk op Charlois. Door de groei van het petroleumtransport, waren er al spoedig te weinig ligplaatsen voor zeeschepen. Deze moesten dan uitwijken naar Rotterdam,. Dat gaf problemen, want in het bevrachtingscontract stond dat de losplaats Charlois was. De petroleumhandel drong dan ook aan op overdracht van de Sluisjesdijk en andere Maasoeverterreinen aan de gemeente Rotterdam. De gemeente Charlois wilde echter niet een deel van haar grondgebeid afstaan, maar merkwaardigerwijs wel het geheel. Dat wilde de gemeente Rotterdam echter weer niet, omdat ze dan ook grote gedeelten landbouwgrond binnen haar poorten kreeg. Als de bewoners van die gebieden dezelfde voorzieningen zouden eisen als die van de “poorters” – zoals waterleiding – dan zou dat nogal wat kosten. Gedeputeerde Staten vonden deze terughoudendheid eigenlijk maar niets. Uiteindelijk is daarom toch het grondgebied van geheel Charlois overgedragen aan Rotterdam. Dit gebeurde op 28 februari 1895, tegelijk met de opheffing van de gemeente Kralingen. De oppervlakte van de stad werd door deze dubbele annexatie driemaal zo groot: van 1675 ging het naar 5519 hectare.
Oh ja, Charlois spreek je natuurlijk op z’n Rotterdams uit, als “Sjaarloos”. Maar de naam komt wel degelijk uit Frankrijk. Maar dat is een ander verhaal.
Luchtfoto van een deel van het grondgebied van Charlois. Op de voorgrond het Zuiderpark, dat doorkruist wordt (op de foto van links naar rechts) door de Dorpsweg. Het noorden is op de foto rechts boven. De Dorpsweg volgend, naar het noorden, staat aan de rand van het groengebied een groter, vierkant gebouw. Dit is de scholengemeenschap Maarten Luther, de vroegere christelijke H.B.S. en M.M.S. Charlois. De straat die daar loodrecht op de Dorpsweg uitkomt vanuit het westen is de Kromme Zandweg, te herkennen aan de molen. Vanaf de genoemde school de Kromme Zandweg volgend, voorbij de molen, passeert men een singel die ook naar het noorden loopt: de Boergoensevliet. Vroeger reed hier het trammetje van de RTM naar Oostvoorne en Hellevoetsluis. Na opheffing van dit trambedrijf in 1966 is hier in het begin van de zeventiger jaren een trambaan aangelegd van de RET.
De Sluisjesdijk is het gedeelte met de donkere daken langs de rivier. Dit gedeelte scheidt de Waalhaven van de rivier. De Landmanstraat is een aan de westkant gelegen parallelstraat van de Boergoensevliet.
Uitsnede uit een kaart van 1982 met de wijk Charlois. Links (blauw) de Waalhaven; rechts boven is nog net een stukje te zien van de Maashaven.
RETM motorwagen 69 van lijn 9 is zojuist vertrokken van het eindpunt Grondherenstraat en rijdt de Wolphaertsbocht op, op weg naar zijn andere eindpunt. Dit gedeelte was enkelsporig en de tram reed dus aan de verkeerde kant van het middenplatsoen. Gezien de geringe verkeersdrukte was dat geen probleem. Of er een signaleringssysteem was?
Hier komt wagen 67 van lijn 9 in onze richting rijden. De tram is nog blauw, dus de foto is van voor 1921. Wagen 67 bestaat niet meer, maar wagen 86 nog wel! Heel af en toe rijdt deze zelfs nog.
Let eens op de prachtige palen voor de bovenleiding.
De spelling van de straatnaam gaf problemen: Wolphaersbocht (de t is vergeten).
De Boergoenschestraat, waarschijnlijk rond 1920. Veel van de latere bebouwing ontbreekt nog. De RTM trambaan lag er al wel: die is al in 1904 aangelegd. De baan was hier enkelsporig, zoals trouwens op de meeste gedeelte van dit tramnet. Later kwam er juist op de Boergoensevliet en verder westwaarts een dubbelsporig gedeelte.
Prentbriefkaart van de Boergoenschestraat. Links is de bebouwing compleet, een gedeelte van de bebouwing rechts (waarin later o.a. boekhandel Blok zat), ontbreekt nog. De foto is waarschijnlijk rond 1935 gemaakt. Op de achtergrond een tramstel van de RET van lijn 2: een vierasser met bijbehorend aanhangrijtuig.
Boergoeschevliet W.Z., dus de westzijde, met de RTM trambaan, nog enkelspoor.
Een heel ander plaatje van Charlois: de situatie na de brand in de werkplaats voor machinale houtbewerking van de firma Van Velzen & De Graaf aan de Katendrechtse Lagendijk in 1922.
test
